درخت ارغوان (نامههایی از پراگ)
پرویز دوایی
چاپ سوم – 1394 – جهان کتاب
***
درخت ارغوان (نامههایی از پراگ)، مجموعه هفده یادداشت است که تعدادی از آنها به کسانی پیشکش شده و یا با یادشان نوشته شده است. چیزی که گویا نامهای است از یک دوست به دوستی دیگر. البته فراتر از نامههایی که یک وقتی همهی باسوادان نسل من مینوشتند و این روزها دیگر اثری از آنها نیست و هر دلواپسی و نگرانی و انتقال درد دل و .... در آنی منتقل میشود. نمیدانم نامه بهتر بود یا پیغام؟ سرعت این در مقابل دنیایی که آن میتوانست به کسی برساند بیشتر است. آیا بهتر است؟ از جهاتی این و از جهاتی آن. بین دنیای امروز و دیروز، برای رفع نگرانی دورافتادگان تلفنی هم اختراع شد که هیچ یک از اینها نبود. ولی کلن روابط آدمها در دنیای امروز خیلی خلاصه شده است. دیگر از نامههایی که با آنها میشد کلی درد و یا آرامش برای کسی بفرستی، خبری نیست و روز به روز روابط کوتاه و کوتاهتر میشود. حتا تا جایی که اس،ام،اس هم میشود، اس.
پرویز دوایی در نامههایی از پراگ، همچون بسیار دیگر از نوشتههایش، از نوستالژیهایی اینگونه یاد میکند. از آنچه که نسل خودش در دو، سه، پنج و دوازده سالگی با آنها میخندید و یا میگریست. هرچند حتا فقط اشاره به این ارقام، خواننده را نیز میتواند درگیر با گذشتهی خودش کند. چون بهرحال جوانان امروزی هم برای خودشان گذشتهای دارند که برای پرویز خیلی گذشته نیست و مقیاس زندگی آدمها بالا و پایینها و برداشتهای ویژه خودشان دارد و برای هر کسی از افراد جامعه منحصر بفرد است. و این که به طور مثال آنچه که دغدغهی پرویز و نسل من است، در نسل کنونی هیچ اثری نداشته و کلن قابل درک نیست. و برعکس.
پرویز دوایی کلن و در مجموع میتوان گفت، با نوستالژیهایش زندگی میکند و کتابهایش در واقع تاریخ دورانی است که او در آن بسر برده. با این توصیف شاید بتوانیم او را تاریخ نگار بنامیم. تاریخ زندگی آدمها در هشتاد سال گذشته. تاریخی که در آن اثری از تلخیها و ناکامیها و سیاست و سیاستمداران نیست و اگر هم باشد به شکل گذرایی و بی اشاره به نامی مینویسد و اشارهای میکند و میگذرد. چرا که با برداشت خودم از نوشتههایش باور دارم که باور دارد باید فقط زیباییها و عشق را به یاد سپرد. کاری که ذهن آدمی برای ادامهی حیات میکند و هر کسی که به گذشتهی خود فکر میکند آن را از زمان حال خوشتر مییابد و میبیند. چرا که فکر نمیکنم کسی باشد که در روز یا هفتهای حداقل یک یا دو سه بار از ذهنش نگذرد، یا بر زبانش نیاورد که: یادش بخیر. اون وختا ..............
داستان "پارک ستاره" از این کتاب را با صدای خودم در اینجا بشنوید. همراه با موسیقی گوستاو مالر. این داستان با یاد بهرام ریپور نوشته است. در واقع نامهای خطاب به اوست. سینماگر ارجمند خودمان که نسبت فامیلی با پرویز داشت و بارها از او در کتابهایش از جمله "بازگشت یکه سوار" نوشته است. بهرامی که خیلی زود پرویز را تنها گذاشت و رفت.
میم و آن ِ دیگران
محمود دولتآبادی
نشر چشمه - 166 صفحه – 7000 ریال
***
کتاب میم و آن ِ دیگران، بخوانید، محمود و آن ِ دیگران، نظریات محمود دولت آبادی است در بارهی:
محمدعلی جمالزاده / جلال آلاحمد / سیمین دانشور / مهدی اخوان ثالث / احمد شاملو / محمدعلی سپانلو / جواد مجابی / علی اشرف درویشیان / سهراب شهیدثالث / پیتر هانتکه / آرتور میلر / عبدالحسین نوشین / بهرام بیضایی / اکبر رادی / هوشنگ گلشیری / رضا براهنی / ناصر تقوایی / محمدرضا لطفی / سارا دولت آبادی / محمد حسین ماهر / فریدون آدمیت و جیمز جویس.
لطف کتابهایی از این دست این است که: الزامی به خواندن و تمام کردنش ندارید. و هرگاه به مناسبتی خواستید در مورد یکی از کسانی که نامشان در کتاب آمده است بدانید، به سراغ آن بروید و او را از نگاه نویسنده ببینید. نگاهی که بسیار حرفهای اینان را کنکاش کرده و میتوانم به جرات بگویم به قول علما حجت بر ما تمام میکند و حداقل خود من با شناختی که از آنان دارم، نظر نویسنده را به دور از هرگونه حب و بغضی دیدم. در مورد بسیاری با او هم نظر بودم. جز یکی دو نفر که چیزی در بارهی آنان نمیدانم و خواندن آن بخشها را گذاشتم برای وقتی که اول خودم با آنان روبرو شوم. همچون جیمز جویس و محمدحسین ماهر و آرتور میلر. عبدالحسین نوشین را با خواندن کتاب بیشتر شناختم و بسیاری دیگر را.
از آشنایی خودش با دیگران نوشته که دلچسب است. از جمله دیدن آل احمد و دانشور سر صحنهی فیلمبرداری ِ گاو.
آنچه که در بارهی آلاحمد نوشته بود، به حد کافی برای چاپ تند بود و مطمئن هستم نظر نویسنده تندتر از این است. که در کتاب رعایت حالش را کرده است. هرچند اشاره به این که "تنها کتاب خوب او مدیر مدرسه است، آن هم چون خودش را نوشته" گویاست.
به یادداشتهایی که پیدایشان نکرده هم اشاره دارد که یادشان را گرامی دارد همچون، ساعدی و یلفانی و .... احمد محمود.
کتاب را بخرید و گاهی یکی از آن دیگران را بخوانید.
کوتاه بیا! عمرم به آمدنت قد نمیدهد ...
مجموعه شعر
کامران رسول زاده
چاپ نهم – 1393 – نشر مروارید
***
گسترش دنیای ارتباطات، ادبیات را به طول کلی به سوی کوتاه شدن برده است. ادبیات مینیمالیستی، این روزها خواهان که چه عرض کنم، خواننده بیشتر دارند. چه بسا شما حتا از خواندن یک پیامک هم به دلیل دراز بودنش، خودداری کنید. در فضاهای مجازی هم به همچنین. اگر متنی حداکثر در سه خط نوشته شده بود، یا شعری به اندازهی یک رباعی، خوانده میشود. وگرنه خواننده ممکن است حتا نگاهی هم به آن نیاندازد.
این شکل از نوشتن، شعر را هم در بر گرفته. شعر ها در روزگار ما دیگر آن اشعار عریض و طویل گذشته نیستند. اشعار با سطرهایی حداکثر شش هفت سطر پیامشان را میدهند و تمام میشوند. یا نه، تمام نمیشوند. و در قطعهی بعدی ادامه مییابند ولی بی نیاز به قطعهی قبل.
این اشعار گاه از یک غزل بیش از ده بیتی تاثیر گذارتر و دلنشین ترند.
یکی از کسانی که او را در این شیوه بسیار شاعر دیدم، کامران رسول زاده است با کتابی به نام یکی از اشعارش:
کوتاه بیا!
عمرم به نیامدنت
قد نمیدهد.
با توجه به این که شعر بی نیاز از توصیف باید باشد، چند شعر او را در اینجا مینویسم بی هیچ کلمهای از خودم.
***
باید شلیک میکردی.
حالا
داغ این گلوله
تا ابد
به سینهام میماند.
***
این شایعه را خودم راه انداختهام.
باور نمیکنی؟
میخواهی اواخر همین شعر
از رفتنت
منصرف شوم ... ؟
***
روزها که مدام با منی.
شبها هم در خوابم ...
تو چرا نمیخوابی ...؟
***
از مردم این شهر دلگیرم
هیچ کدامشان شبیه تو نیستند ...
***
زیباترین قطعه شعر این مجموعه را که در زیر مینویسم میتواند مدتها شما را درگیر خودش کند. همچنان که مرا:
در تو دفن شدهام
مثل گمنامی ِ یک سرباز
که روی پلاکش
نام تو را حک کرده است ...
این مجموعه امروز رونمایی می شود.
http://choi.ir/
ثبت و ضبط و تدوین چند هزار سال تاریخ سرزمین و مردم ایران، با فراز و نشیبهای بیمانند، وظیفه همه ایرانیانی است که برای مرز و بوم خود در عرصه تاریخ و تمدن بشر سهمی ممتاز و سترگ قائلاند. به رغم این همه، هنوز مجموعهای نسبتاً جامع که مهمترین وجوه تاریخ ایران را، به شیوهای محققانه بازگوید، پدید نیامده است. آثار پراکنده درباره ادوار مختلف یا مجموعههای محققانهای که بهندرت در این موضوع منتشر شده، تنها گوشههایی از تاریخ ایران را در بردارند. مجموعهای که تحقیق و تدوین آن را قریب به دوازده سال پیش مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بر عهده شناخته است یعنی تاریخ جامع ایران عنوان مجموعهای است 20 جلدی، مشتمل بر وجوه مختلف تاریخ سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران از دوران پیش از اسلام تا انقراض قاجار. مراد از ایران در این مجموعه، دنیای ایرانی یا ایران فرهنگی است که همواره قلمروی گستردهتر از مرزهای جغرافیایی این سرزمین را شامل میشده است. از این وجهه نظر، مجلدات و ابواب مربوط به تاریخ فرهنگی ایران، بی شک از اهمیت خاص برخوردار خواهد بود.
پنج جلد نخست تاریخ جامع ایران به تاریخ ایران پیش از اسلام اختصاص دارد. جلد اول مشتمل بر سابقۀ انسان کهن در فلات ایران و تمدنهای پیش از آریاییها، ورود آریائی به ایران عصر مادها و قسمتی از تاریخ سیاسی هخامنشیان است.
جلد دوم با دنبالۀ تاریخ هخامنشیان آغاز شده است. تاریخ ایران به روزگار سلوکیان، دولتهای پراکنده یا ملوک الطوایف، عصر ساسانیان، و سر انجام تاریخ اساطیری ایران در همین جلد مورد بررسی قرار گرفته است.
جلد سوم تاریخ اقتصادی و اجتماعی ایران از آغاز تا پایان دورۀ ساسانی؛ آنگاه تشکیلات اداری و نظامی در ایران؛ و سرانجام باستان شناسی و هنر ایران در دورههای فرمانروایی مادها و هخامنشیان را در بر دارد.
در جلد چهارم ضمن ارائه تحقیق در هنر و معماری ایران پیش از اسلام، به ادیان و آموزش و پرورش در ایران نیز توجه شده است.
جلد پنجم هم مشتمل است بر تحقیق در زبان و ادبیات ایران، تاریخنگاری، جغرافیا نویسی، فلسفه و دانشهای دیگر.
دوره اسلامی تاریخ جامع ایران، 15 جلد از این اثر بزرگ را در بر خواهد داشت. جلد اول (ششم از مجموعه) شامل تاریخ ایران از فتح اسلامی تا ظهور دولتهای نیمه مستقل و مستقل است و مباحثی چون فتوح ایران و آخرین روزهای دولت ساسانی، ایران در عصر حکومت قومی عرب، ایرانیان و ظهور دولت عباسی، وزارت و دیوانسالاری ایرانی و قسمتی از حکومتهای شرقی و غربی ایران عصر اسلامی را در بردارد.
جلد دوم (هفتم از مجموعه) مشتمل بر تاریخ دولتهای ایرانی در خراسان، شمال ایران، ایران مرکزی و غربی و جنوبی از طاهریان تا کاکوئیان است و در هریک از این ابواب تاریخ تشکیلات اداری و سیاسی نیز مورد بحث قرار میگیرد.
دنبالة آلبویه، غزنویان و ایران در عصر سلجوقیان، برخی سلسلههای کوچکتر در غرب ایران، مانند بنی سکمان در ارمنستان و ملوک قراباغ عنوان جلد سوم از دوره اسلامی (هشتم از مجموعه) تاریخ جامع ایران به شمار میرود.
جلد چهارم (نهم از مجموعه) به تاریخ ایران از اتابکان تا قسمتی از ایلخانان اختصاص یافته است. در این بخش دورة سلسلههای موسوم به اتابکان، از اتابکان آذربایجان تا اینجوئیان، زمینههای هجوم مغول، جانشینان چنگیز، برپایی دولت ایلخانان، مورد بحث قرار میگیرد و سازمانهای سیاسی اداری این ادوار مطالعه میشود.
دنبالة ایلخانان تا ظهور صفویان، عنوان جلد پنجم (دهم از مجموعه) است و در همین جا علاوه بر دورة دوم ایلخانان به عصر ترکمانان و دورة مهم تیموریان و قسمتی از صفویان نیز پرداخته میشود.
دنبالة عصر صفویان، ادوار حکومت افشاریان و زندیان در جلد ششم (یازده از مجموعه) مورد بحث قرار میگیرد.
جلد هفتم ( دوازدهم از مجموعه) به عصر قاجار، تحولات مذهبی، روابط خارجی ایران با عثمانی و دول قدرتمند اروپایی، زمینههای قیام و انقلاب مشروطه، نقشهای طبقات اجتماعی در تحولات سیاسی و اجتماعی، ورود تمدن جدید به ایران و بسیاری مسائل دیگر نیز پرداخته میشود. در پیوستهای همین مجلد دربارة خانات آسیای مرکزی، خانات گنجه و شکی و قراباغ، هرمز و خلیج فارس مطالعه شده است.
جلد هشتم تا پانزدهم به تاریخ فرهنگی دنیای ایرانی اختصاص دارد. جلدهای هشتم و نهم مشتمل بر تاریخ علم و ادب و حاوی مباحثی چون نقش ایرانیان در نقل و ترجمه آثار علمی به زبان عربی، عصر تصنیف آثار علمی، دانشهای فلسفی و کلامی در ایران و میان ایرانیان، نجوم و ریاضیات، علوم طبیعی و پزشکی، بیمارستانها، دانشهای دینی و مذاهب فقهی، تصوف و فرق صوفیه، تاریخ نگاری و چند مبحث دیگر. جلدهای دهم تا دوازدهم (پانزدهم تا هفدهم مجموعه) شامل تاریخ زبان و ادبیات فارسی از آغاز عصر اسلامی تا پایان عصر قاجار خواهد بود. در این مجلد ادبیات فارسی در قلمرو فرهنگی ایران، بر حسب ادوار ادبی مورد بحث قرار میگیرد. دوره بازگشت ادبی، ادبیات مشروطه، ادبیات عامه، روزنامه و روزنامه نگاری، ادبیات اقوام ایرانی، تاریخ آموزش و پرورش و بسیاری از جمله دیگر ابواب این مجلدات است.
جلدهای سیزده و چهارده (هجدهم و نوزدهم مجموعه) مخصوص تاریخ هنر و معماری ایران شامل هنرهای دستی و تزئینی و نمایشی و آئینی، موسیقی و معماری است. جلد پانزدهم (بیستم مجموعه) به مباحث تاریخ اجتماعی، نظام حقوقی در ایران، ادیان و مذاهب در ایران، طبقات اجتماعی و حیات عامه اختصاص یافته است.
کوششهای طراحان و مدیران علمی و اجرایی این اثر بزرگ بر آن مقصود بوده تا اثری «جامع» یا لااقل نسبتاً جامع پدید آورند. بطور کلی این اثر بیست جلدی، بیش از 55 عنوان اصلی و 160 عنوان فرعی و حدود 300 عنوان فرعیتر را در بر میگیرد. در خلال تحقیق و تدوین این اثر، موضوعها و عناوین فرعی دیگری به نظر رسید که در طرح اولیه وارد شد؛ اما ساختار اصلی طرح تاریخ جامع ایران، همچنان به قوت خود باقی است.
مجموعه قابل توجهی از محققان طراز اول در زمینههای تاریخ و فرهنگ و ادب ایران، که در داخل و خارج از کشور مشغول تحقیق و تدریساند، در تحقیق و تدوین این اثر بزرگ مشارکت دارند.
ادامه مطلب ...
وزیری امیر حسنک
محمود دولت آبادی
نشر فیروزی - 180 رویه - هم راه با سی دی ذکر بردار کردن حسنک وزیر با صدای نویسنده - 180000 ریال
***
کتاب را شاید بتوان حاشیه ای در شرح و بسط ذکر بردار کردن حسنک وزیر از تاریخ بیهقی نوشته ی ابوالفضل بیهقی دانست.
در باز کردن بعضی گره ها. البته به تصور محمود دولت آبادی که تصوری درست است. حداقل با بضاعت من.
یکی از کارهایی که همیشه می کنم این است که نه هر ماه که شاید به جرات بتوان گفت هر فصل، بخش: "ذکر بردار کردن امیر حسنک وزیر" را از تاریخ بیهقی می خوانم. هم راه کلی بد و بیراه نثار بوسهل زوزنی کردن. کسی که یکی از خبیث ترین مردان این خطه از جهان بود. وقتی دیدم این کتاب به گونه ای توسط محمود دولت آبادی باز شده، درنگی در خریدنش نکردم. همین را داشته باشید تا بخوانمش. تا این جا فقط تند خوانی کرده ام. چه بسا بعدها که تمام شد، این یادداشت کلن تغییر کند.
کتاب به شیوه ای نفیس جلد و چاپ شده که قیمتش نسبت به حجم آن گرانتر از معمول است. (بهانه ای برای کسانی که قیمت کتاب را همیشه دست آویزی می دانند که آن را نخرند). ولی از نظر من، گاهی بد نیست که کتاب هایی خارج از عرف معمول به دستمان برسد که اگر حتا آن را نخواندیم از این که چیز نفیسی داریم خوش باشیم.
چه کنیم که دلخوشی های ما از این جنس است. البته خیلی هم خوبست.
***
پ.ن.
همیشه می خواستم یک چیز دیگر هم بگویم و اینجا می گویم و امیدوارم کتاب خوانان، این را به کار بگیرند و آویزه ی گوش کنند و آن این است:
هر از گاهی در لابلای خواندن رومان، سراغ کتاب هایی چون تاریخ بیهقی بروید. کمترین نتیجه ی این خواندن، وسعت دادن به فرهنگ واژه های شماست. در یافتن معانی این واژه ها با کلی کلمات و ترکیبات دیگر آشنا می شوید. با این انتخاب ارزش وقتی که صرف خواندن کتاب می کنید، دوصد چندان می شود.
خواندن روزنامه و مجله و رومان هایی که همه از واژه های روزمره بهره می گیرند، چیزی به دانش شما در زبان و ادبیات اضافه نخواهد کرد. گیرم اوقات خوشی را با آن ها بگذرانید. ولی.......
حماسه داد
بحثی در محتوای سیاسی شاهنامه فردوسی
فرجالله میزانی (ف. م. جوانشیر)
انتشارات فردوس
چاپ اول – 1393
303 صفحه
150000 ریال
***
به دنبال هدیه تولد برای یاری از یاران دبستانی بودم. مدتهاست که جز این نمیکنم. در کمال ناباوری حماسه داد را دیدم. ذهنم پرواز کرد به روزها که نه، به سالهای اول بعد از انقلاب و بر آنچه که بر نویسندهی بزرگوار این کتاب برفت.
آن سالها کتاب را خریدم و گم شد. خریدم و گم شد. خریدم و گم شد......
چاپ اول انتشارات فردوس را دیدم و خریدم و قبل از هدیه دادن این بخش از آن را در اینجا آوردم.
کتاب را بخرید. از آن، جز بخش کوچکی را که دوست میدارم، نمی نویسم. این کتاب جز نوستالژی برای من چیزی ندارد. بخش زیادی از منطق و باورهای نویسنده دیگر در باورهای من نیست. بی شک خودش هم اگر بود، شاید کتاب را با دیدی دیگر ویراستاری می کرد. ولی ...... کتاب را بخوانید.
***
قیام کاوه
نام کتاب: زندگی خواهم کرد
نویسنده : فریما قباد
انتشارات: آرتامیس
قیمت: 130000 ریال
چاپ نخست: 1392
280 ص
کتاب داستان حال و روز جوانان مبتلا به سرطان را از زبان رایکا، دختری بیست و شش ساله و شخصیت اصلی داستان بیان می کند . سن نویسنده در هنگام حدود سی بوده است بنا بر این حال و روز این دوره جوانان را می شناسد و از زبان خودشان می نویسد. در بسیاری جاها جوان بودن نویسنده کاملا احساس می شود ،با این حال نه تنها نمی توان ایرادی به نویسنده گرفت بلکه جذابیت داستان را دو چندان می کند.
نویسنده می گویدناشرش حتی حاضر به خواندن کتاب نبود و با اصرار زیاد نویسنده حاضر به خواندن برای بررسی قابلیت چاپ شد و خوشش آمد .کتاب برای وایرستاری رفت و از همان برگ نخست ایرادات زیادی به آن گرفته شد . ناشر کتاب را پس گرفت و به دکتر نصرت الله بختورتاش سپرد و دکتر دست به هیچ واژه ای نزده و فرموده بودند " من در برابر این کتاب حرفی ندارم".
در ادامه قسمت کوتاهی از داستان برای آشنایی با نثر نویسنده آمده است:
ادامه مطلب ...
پستهی لال سکوت دندان شکن است
اکبر اکسیر
شعر طنز
چاپ ششم- 1391 – انتشارات مروارید
100 رویه – 44000 ریال
***
از آجیل سفرهی عید
چند پستهی لال مانده است
آنها که لب گشودند، خورده شدند
آنها که لال ماندهاند، میشکنند
دندانساز راست میگفت:
پستهی لال، سکوت دندان شکن است!
مدتها بود که این شعر و نیز اشعار طنز زیادی را در اینترنت میدیدم که نام حسین پناهی را یدک میکشید. تا چند روز پیش که روبروی دانشگاه کتابی با نام "پستهی لال ........" را دیدم که نام اکبر اکسیر به عنوان صاحب اثر روی آن بود. بعد از خریدن و خواندنش هر چه بیشتر به این باور رسیدم که چقدر ما بی شناخت و بی مداقه و بی اختیار هر آنچه که در اینترنت میبینیم را کپی، پیست میکنیم. تازه وقتی میگویم ما، منظورم کسانی است که بالاخره کامپیوتری دارند و پشت آن مینشینند و با آن کار میکنند. که بنا بر آماری این ما، در یک در صد بالای جامعهی جهانی، جا خوش کرده است. وای به حال نود و نه درصد بقیه.
ادامه مطلب ...نام کتاب: درخت شاهنامه
نویسنده: دکتر مهدخت پورخالقی چترودی
نشر: به نشر- انتشارات آستان قدس
196 صفحه
در این کتاب پس از بررسی ارزشهای فرهنگی و نمادین درخت در شاهنامه ، از ابتدای شاهنامه شروع می کند و درختان شاهنامه را بیرون کشیده و با شرحی بر آن و آوردن بیت های شاهد ، به شرح شخصیت ها در قالب درخت می پردازد.
گویا شاهنامه پر از درختانی است که کاشته می شوند به بار می نشینند و عمرشان به پایان میرسد. درختانی که برخی بارشان مهر و برخی کین، برخی خرد و برخی معرفت و یا درخت کوتاه عمر خوانده می شوند .
خلاصه ای از نام درختان را با هم می خوانیم:
آدم، درخت اندیشه و کردار
ابو منصور، درخت سخاوت
کیومرث درخت نخستین
فریدون ، کیانی درخت
.
.
.
سیندخت ، درخت معرفت
.
فرنگیس، درخت خرد
افراسیاب درخت تلخ
.
.
و در پایان یزدگرد، درخت گفتار نیک و کردار نیک
ادامه مطلب ...
داستان مینا و پلنگ از داستان های روستای کندلوس است که همه آن را می دانند و خانه ای هم به نشانی خانه مینا در آن روستا وجود دارد .
در سفری که دو سال پیش به آنجا رفتیم در این باره شنیدم ولی وقت اجازه نداد سری به آن خانه بزنیم.
داستانی است بسیار شنیدنی از رابطه عاطفی میان دختری به نام مینا و حیوانی وحشی از دید ما به نام پلنگ.
این داستان نشان می دهد انسان و ها و حیوان ها چه آسان می توانند با هم زندگی کنند و مراقی یکدیگر باشند.
روایتهایی از این داستان را می توانید در پیوندهای زیر بخوانید.
گزارش نمایشنامه در جشنواره رادیویی
سلوک
محمود دولت آبادی
نشر چشمه
تیراژ 3000 نسخه
چاپ هشتم
پاییز 1386
تهران
3500 تومان
214 رویه
چند کتاب، پشتِ سرِ هم خواندم! هیچ کدام قدرِ سلوک، مجابم نکرد اینجا بنویسم. "گرمازده" مهام میقانی، "جای خالی سلوچ" دولت آبادی، "هنر" دکتر شریعتی، "ایوانف" چخوف، "خواب زمستانی" گلی ترقی، "آینه های دردار" گلشیری، "نگران نباش" مهسا محب علی و...! رمزش را نمی دانم!
تنها رمانِ شهریِ دولت آبادی- البته منتشر شده ها ملاک ست والا که...- که در شهر هم خیلی نمی گذرد و تمام در ذهن و زبان و خاطر و دل است. زندگیِ قیسِ پنجاه و هفت هشت ساله ای که رنجنامه ی خود را در ارتباط با لطایف عاشقانه اش با نیلوفرِ هفده هجده ساله که یازده سال درگیر همند و سرآخر کار به جاهای دیگر می کشد و فبها. پیرمرد انگار در خارج ست و به دیدار عمو آصف نامی آمده و او در منزل نیست. قیس مجبور ست که زمان بگذراند و می گذراند. به پانسیون و هتل و اینها هم نمی رود. دستش نمی رود.
هِی به قهوه خانه نزدیک منزل دوستش می رود و قهوه لب می زند. کامل نمی خورد. چای هم نیست. بارانی خاکستری و شال گردن و چمدان هم وبال گردن هستند. می گردد و می گردد. در پرسه گردی هاش، نصفه و نیمه به یاد رابطه اش با نیلوفر می افتد که به چندین نام می خوانده اش. مها، نیلوفر، مهتاب و...!
مهتاب، دو خواهر دارد. دو خواهری که در خانه اند. ( نمی دانم چرا حس می کنم شرحم به ابتذال کشیده می شود!) فخیمه و فزه. اسم ها در این رمان باید حرف داشته باشند. فزه انگار نقشِ بر هم زننده ی ارتباط دارد. پدرش سنمار هم جالب مردی ست! در اتاق بالا دست خود را زندانی کرده و کاری به همسر و فرزندان ندارد. از پسر چک می خورد و دیگر دیده نمی شود. انگار که مرده باشد. دیگر حتی بویش هم نمی آید. صدای رادیوش اما هنوز هست!
سلوک، زمانِ اولین چاپش که سال82 باشد، سر و صدای زیادی انگار به پا کرده و در سایت های مرتبط خواندم که واکنش هایی در پی داشته. بدون ذکر منفی یا مثبت بودنِ واکنش ها. به نظر من که کار سخت خوان و کار شده یی آمد. با اینکه متن داستانیِ بکری به سان کارهای قبلی ایشان نداشت و از همان اول انتظار می رفت چه خواهد شد. هر چقدر هم که کار بی نیاز به داستان و قصه باشد، بالاخره باید یک زمینه ی داستانی و رمان وار داشته باشد.
یادم رفت از پیرمردِ خاکستری پوش و قوز کرده ی داستان بگویم که قیس از او در طول کتاب یاد می کند که در پرسه گردی هاش او را در پارک دیده و او نیز برایش دفترچه ای قدیمی و کاهی روی نیمکت سنگی به جای گذاشته و اصلا منبع الهام یا یادآوری قیس است که از زندگیش می گوید و سختی ها و موانع و عشق کهنسالی و ماندن و رخوت.
من اینکار را بعد از "جای خالی سلوچ" خواندم و نظرم نسبت بهش مساعد بود. نمی دانم اگر بعدها هم بخوانمش چنین اعتقادی خواهم داشت یاخیر ولی دوست داشتم ازش بگویم بدون اطلاع از اینکه پیش از این، اینجا معرفی شده یا نشده باشد.
پشتِ جلد، دولت آبادی از سختی ها و مشقات ادبیات و نوشتن می گوید و رنج و کاستن و پوسیدن . از روایت و جان کندن و گفتن و نوشتن و پیراستن. از خودی می گوید که دیگران فکر می کنند چه هست! از خودی که پرُ است از فکر و خیال و رمز و سایش.
تصویر ها در رمان آشنایند. انگار خود دولت ابادی. نمی دانم. صحبت از این چیزها جربزه می خواهد. گویی همه ی تصویرها قیس اند. همه پدر قیس اند. یا شایدم سنمار. همه ایرانید. ایرانیِ امروز. این هایی که مثلِ همه، تسلیم پانسیون و ماندن نمی شوند. همه ی اینهایی که گذشته و رفته اند اما هنوز دل در گرو بادِ کویر و رقصِ درخت و شولا و گرگی نشستن و سختی و خانواده و جوانی و اینها دارند. ایشانی که در امروز و دیروز مانده اند. پایشان در ماندآبِ امروز و آنجا گیر کرده و نمی دانند کدام، کدام است! انگار آن پیرِ بارانی پوش، خود قیس است. سایه قیس است و آن قیس،...!
خیلی حرف از این کتاب دارم و بهتر که در دل داشته باشم. برداشت ها متفاوت ست. لازم به ذکر است که آغازِ کتاب کمی گنگ است و شاید کتاب پرت کن هم باشد! ولی کمی صبر لازم است. من خودم سه بار، در فصول و زمان متفاوت سراغش رفتم تا اینکه توانستم در اسفند امسال بخوانمش. آنهم پس از شاهکارش!
خط و پاراگراف آخر هم خرج امید شود اشکال ندارد. البته نه از آن جنس امیدواری هایی که ...! امید که "زوال کلنل" به همراه "طریق بسمل شدن" از کشاکشِ نظرات و چکاچاکِ عقده ها سالم بیرون بیایند و بتوان از اینها هم لذت برد. ما به همان اسکلت راضی هستیم؛ هر چند که حال سکاندار رضایت کسِ دیگری ست!
شاهنامه به روایت: حسین فتاحی
نگارگر: محمدرضا دادگر
انتشارات بنفشه
قیمت: یک جلد 700 تومان
مجموعه شش جلدی: هر جلد 6000 تومان
....
حسین فتاحی با نثری بسیار ساده و روان و برداشتی خواندنی داستان های شاهنامه را برای بچه ها نوشته است و محمد رضا دادگر به شیوه ای بسیار تماشایی و اندیشه برانگیز نیز داستان را با نگاره هایشان آرایش داده اند و مجموعه ای بسیار خوب و خواندنی برای بچه ها ترتیب داده اند.
این مجموعه ها می تواند عیدی مناسبی برای بچه ها باشد.
مجموعه های گوناگون آن را می توانید از اینجا ببینید
آدرس فروشگاه مرکزی: تهران خیابان انقلاب ، روبه روی دانشگاه، خیابان فخر رازی، خیابان شهدای زاندارمری شماره 90
تلفن: 66404410