دیر مغان، چراغی در باد ،پند و پیوند

 نویسنده: میر جلال الدین کزازی -1327

 نام کتابها:

1-دیر مغان  -گزارش بیست غزل حافظ بر پایه زیبا شناسی و باور شناسی 

65000 ریال 

380 ص 

چاپ اول 1375 

چاپ دوم 1389 

2-پند و پیوند-گزارش بیست غزل حافظ بر پایه زیبا شناسی و باور شناسی 

55000 ریال 

261 صفحه  

چاپ اول 1378

چاپ دوم 1389

3-چراغی در باد -گزارش بیست غزل حافظ بر پایه زیبا شناسی و باور شناسی 

50000 ریال 

240 صفحه 

چاپ اول 1389

نشر قطره  

دکتر کزازی در این سه کتاب به شرح غزل های حافظ پرداخته اند. هر کتاب بیست غزل را در بر دارد. روش نگارش این گونه است که ابتدا یک غزل از حافظ را به صورت کامل آورده و سپس بیت به بیت به آن پرداخته اند. ابتدا  شرح کوتاهی از هر بیت نوشته شده ،پس از آن  از دید ادبیات کلاسیک به  «زیبا شناسی» پرداخته شده  و اگر بیت ریشه در باورها داشته است با عنوان  «باور شناسی»   بیت را شرح می دهند و ریشه ها را می کاوند.

این سه جلد را ورقی بزنید تا ببینید تک تک بیت ها هر یک از دید زیبا شناختی چه مقدار جای سخن دارد! 

در دیباچه استاد نوشته اند که پژوهندگانی چون «بهاءالدین خرمشاهی»،« روانشاد حسینعلی هروی» و «رحیم ذوالنور» پیش از این ، نیک به گزارش دیوان خواجه پرداخته اند . و هم چنین بازگو نموده اند ،در این سه جلد ، به دیدگاههای «واژه شناسی » و «سبک شناسی» که دیگران بیشتر به آنها پرداخته اند، پرداخته نشده است.  

پیوندی خواندنی از غزلیات حافظ: آتشی که نمیرد

 برداشت هایی از کتاب دیر مغان:

حافظ! از باد خزان در چمن دهر مرنج!  /  فکر معقول بفرما ، گل بیخار کجاست؟  

ای حافظ از اینکه باد شورنده و آشوبنده ی خزانی به چمن روزگار می وزد و آن را گزند می رساند، مرنج! درست و سنجیده بیندیش، این قانون زندگی است: گل همواره با خار همراه است. 

زیبا شناسی 

در میان گل و چمن، همبستگی هست، و در میان گل و خار ، ناسازی. 

چمن دهر تشبیهی رساست: دهر به چمنی مانند شده است که باد پاییزی آن را بر می آشوباند و به تاراج می برد، از این روی، می توان باد خزان را نیز استعاره ای آشکار از رویدادهای تلخ و گزندهای گیتی شمرد که روزگار را به آشوب و تباهی می کشند. چمن ، گل ، خار استعاره را می پرورند. پرسش در بیت هنری است و از سر انکار. 

دیر مغان

 +++

بررسی یک بیت از دید باور شناسی: 

حدیث از مطرب و می گو و راز دهر کمتر جو  /  که کس نگشود و نگشاید به حکمت این معما را 

باورشناسی 

خواجه در این بیت خیامانه اندیشیده است، و اندرزمان داده است که زمان و زندگانی را که نیک گذر است، پاس بداریم، آنها را با کاویدن راز روزگار که کاری است بی سرانجام، تباه نسازیم. گرامیداشت دم  یکی از بنیادهای باورشناختی در دبستانهای درویشی و نیز در اندیشه های شادخوارانه از گونه اندیشه های خیامی است: درویش به همان سان شادخوار، دادِ هر دم را به شایستگی می دهد. هرگز اکنون را در سودای آینده و یا در اندوه گذشته وا نمی نهد و بیهوده تباه نمی گرداند. خواجه در این بیت شوریدگان دوست را که راه شناخت و رسیدن  به وی را بی خویشتن و سودایی و سرانداز می پیمایند، با روش فیلسوفان و جهانشناسان  که با پویش های دور و دراز ذهنی و به یاری خرد و استدلال می خواهند راز های سر به مهر جهان را دریابند و بگشایند، سنجیده است.آن شوریدگان ، به پای شیفتگی و پویه ی شور و آرزومندی، راهی دیریاز و دشوار را در شناخت و راه بردن به دوست می پیمایند که هر گز خردورزان استدلالی با پای «چوبین و بی تمکین» خود گام در آن نمی توانند نهاد. داستان اینان و آنان داستان بوسعید است یا بوعلی . بو سعید چونان مرد عشق، در باره ی بوعلی که مرد خرد بود گفته بودکه: این پیر - در شگفتم که چگونه لنگان و عصازنان راهی را که من پس ِ پشت نهاده ام، پیموده است. 

دیر مغان- ص80