دمیان

دمیان

نوشته ی: هرمان هسه

برگردان: محمد بقایی

انتشارات: تهران

چاپ چهارم – 258 صفحه – تیراژ 1000

***

من فقط می خواستم آن طور که در کنه وجودم هستم زندگی کنم. چرا این کار آن‌قدر مشکل بود؟

***

بالاخره موفق شدم کتاب را بخوانم. خواندنش هفت سالی طول کشید.  وقتی خواستم در باره‌اش و این‌جا بنویسم دیدم نمی‌توانم. در نوشتنش ماندم. دشوارتر از آنی بود که فکر می‌کردم. داستان زندگی واقعی هرمان هسه از ده سالگی تا حدود بیست ویکی دوسالگی.

بهتر دیدم از خودش کمک بگیرم. یعنی مقدمه کتاب را بنویسم و مطمئن باشم که بهترین کار را کرده‌ام.

***

مقدمه:

این داستان را تنها در صورتی می‌توانم نقل کنم که زمانی دراز به عقب بازگردم. اگر امکان می داشت به نخستین سالهای کودکیم و به زمان نیاکانم نیز باز می گشتم.

داستان نویسان وقتی به خلق داستانی می پردازند، نسبت به موضوع داستان خود وضعی تقریبن خدای گونه می‌گیرند. طوری وانمود می کنند که گویی هم‌چون خدا از تمامی داستان زندگی آدمی باخبرند. و می توانند آن را نقل کنند و هیچ چیزی میان آنان و حقیقت عریان حائل نیست. و هر قسمتی از داستان نیز سرشار از معناست. توانایی من در این زمینه اندک و مثل یک داستان نویس است. ولی به نظرم حکایت من مهم تر از داستان هر داستانویسی است، چرا که حکایت خودمن و داستان واقعی یک انسان است. نه آن که داستانی ساختگی بر اساس گمان، تصور یا خیال باشد. بلکه حکایت موجود منحصر به فردی است که از گوشت و خون آفریده شده. به نظر می رسد امروزه انسانی را که به واقع حیات دارد، کمتر از هر زمان دیگری درک می‌کنند. این روزها آدمیان را که هر کدامشان معرف آزمایش و تجربه‌ی گرانبها و بی همتای دستگاه خلقت است، گروه گروه، یکجا می کشند. اگر ما چیزی بیش از موجودات انسانی، منحصر به فرد نبودیم، اگر می شد هر یک از ما را با یک گلوله یکباره و برای همیشه به راستی از بین برد، آن گاه داستان گویی مفهوم و هدف خود را از دست می‌داد. ولی هر انسانی بیش از آنچه که می‌نماید هست، او همان مرکز خاصل و پر مفهوم و برجسته ای است که پدیده های جهان را فقط برای یکبار در می‌نوردد. این مسیری است که بازگشت ندارد. از اینروست که زندگی هر انسانی، داستانی مهم، جاودان و مقدس است. از این روست که هر انسانی مادام که زندگی می کند و سر به فرمان خواست‌های دستگاه آفرینش می‌نهد، موجودی شگفت انگیز است و ارزش بررسی دارد. در هر فردی، روح بدل به جسم شده، در هر انسانی مخلوقی در رنج است و در ضمیر هر کسی نجات دهنده‌یی با میخ بر صلیب کوبیده شده است.

امروزه کسانی که بدانندانسان چیست، معدوند. بسیاری کسان از آنجا که در این بی خبری سر می کنند آسانتر می میرند. همان طور که مرگ برای من پس از آن که این داستان را به اتمام برسانم راحت تر خواهد بود.

من خودم را از اکثر مردم نادان تر نمی شمارم. به جستجو و تفحص علاقه‌مند بودم وهنوز هم هستم. ولی دیگر از تفحص در ستارگان و کتابها باز ایستاده‌ام. به تعالیمی توجه دارم که از جوهر جانم نشات می‌گیرند. داستانی که می خواهم بگویم حکایتی دلپذیر نیست. و مثل داستانی ساختگی حلاوت و انسجام ندارد. همچون جنون و رویا گنگ و نا مرتبط است. مثل زندگی مردمی که خود را فریب نمی دهند.

زندگی هر انسانی جاده یا گذگاهی است که به نهان‌خانه‌ی وجودش منتهی می‌شود و همه‌ی تلاش و کوشش او نیز در این مسیر انجام میگیرد. هیچ انسانی هرگز به طور کامل خودش نبوده است. ولی هر کسی سعی می‌کند تا خودش باشد. یکی ناشیانه، دیگر عاقلانه و بالاخره هر کس از بهترین طریقی که می تواند. هر انسانی نشانه هایی از زمان تولدش را با خود دارد. آثاری که از نخستین لحظه‌های حیات تا آخرین روزهای عمر باقی می مانند، از آن جمله، پوست و لای و لجنی که او را د رخود گرفته بودند. بعضی ها بدل به انسان نمی شوند و قورباغه و مارمولک و مورچه باقی می مانند. برخی از کمر به بالا شبیه انسان و از آنجا به پایین همانند ماهی می شوند. هر کسی معرف نوعی قمار است که آفرینش در مورد خلقت او انجام داده است. همه ی ما از یک ریشه و یک مادریم. همه ی ما از یک در وارد جهان هستی می شویم. ولی هر یک از ما –با آزمایش ها و تجربیات عمیق- می کوشیم تا سرنوشت خاص خودمان را شکل دهیم. می توانیم یکدیگر را درک کنیم. ولی هر یک از ما فقط می تواندخودش را بشناسد.