همنام یا جومپا لاهیری

نوشته: جومپا لاهیری

برگردان: امیرمهدی حقیقت

نشر ماهی – چاپ پنجم – 360 صفحه – 230000 ریال

***

چندی پیش نسیمی بعد از دو سه سال نوزیدن، در زندگیم وزیدن گرفت. قراری قهوه‌ای بود. نشسته و ننشسته، هر دو تخلیه اطلاعاتی یکدیگر را آغاز کردیم. از آن‌چه که در این مدت بر دیگری گذشته است. از چپ و راست، تیربار اطلاعات بود که هر یک بر مغز دیگری شلیک می‌کردیم. تا این که گفت:

جومپا لاهیری می‌شناسی؟

لال شدم.

عهد رفاقت به جای آورده و به محض جدایی، روانه شهر کتاب شدم و با "همنام"، راهی غار محل زندگیم شدم. در غار بود که دیدم علی هم چندی قبل از همنام نوشته بود و فراموشش کرده بودم.

***

خانم جومپا لاهیری متولد انگلستان است، از پدر و مادری بنگالی. در واقع یک مهاجر نسل دومی به حساب می‌آید. ولی اکنون با همسر و دو فرزندش ساکن آمریکاست.

همنام، راوی آن‌چیزی است که بر مهاجرین هندی می‌گذرد و شاید به جرات بتوان آن را در مورد تارک وطن های دیگر کشورهای جهان، از جمله ایران، تعمیم داد.

قهرمان اصلی کتاب گوگول است. نامش بر اساس نام نیکلای گوگول انتخاب شده. نامی اجباری و به شکلی ناخواسته. در ابتدای رومان می‌خوانیم:

"خواننده خودش باید درک کند که واقعن جور دیگری نمی شد. او نمی‌توانست نام دیگری داشته باشد."

-نیکولای گوگول، "شنل"-

گوگول اولین فرزند، پدر و مادری بنگالی هستند که در همان ابتدای کتاب، در هندوستان به شکل کاملن سنتی ازدواج کرده و به انگلستان می روند و این فرزند در آن‌جا متولد می‌شود. بعد از مدتی به آمریکا مهاجرت می‌کنند و در آن‌جا، این خانواده چهار نفری می‌شوند و .....

 

کتاب 360 صفحه‌ای همنام با برگردان خوب امیرمهدی حقیقت گوینده‌ی جزیی‌ترین اتفاقات زندگی این خانواده است. خانواده ای با فامیلی گانگولی. تغییراتی که در فرهنگ و شکل زندگی بچه‌ها نسبت به والدین سنتی به وجود می‌آید که خارج از اراده‌ی آن‌هاهست. کسانی که به نوعی و بیشتر به شکل صرفن بنگالی بودن، وارد زندگی اینان می‌شوند نیز از قلم نویسنده در امان نیستند و در مورد هرکدام که لازم بوده باشد، نوشته است. رومان به شکل بسیار روانی وارد جزییات زندگی آدم‌هاش می‌شود. بیان این جزییات گاه من را در رومان‌هایی که قبلن می خواندم آزار می‌داد و این بود که چه بسا آن ها را نخوانده رد می کردم. می کنم. ولی در این‌جا پا به پای خانم لاهیری جلو رفتم. چرا که باور داشتم اگر این جزییات را رها کنم، چیز زیادی را از دست داده‌ام.

خانم جومپا را می‌توان از زمره نویسندگان معاصر و جوان آسیایی، همچون، اورهان پاموک، بختیار علی و خالد حسینی دانست. نمونه‌ی پنجمی نمی‌شناسم. یا اکنون از ذهنم گریخته اند. این پنج تن را می‌توان نویسندگانی در سطح جهانی دانست. برگردان کتاب‌هاشان به زبان‌های مختلف دلیل مدعای من است. چیزی که شوربختانه در نویسندگان انگشت شمار میهنمان نداریم. به ویژه خارج نشینان. چرایش را نمی‌دانم.

چیزی که خانواده‌ی گانگولی را ممتاز می‌کند و ممکن است در کل مردم هندوستان صادق باشد این است که اصلن آه و ناله نمی‌کنند. فریاد و فغانشان از آن‌چه که بر آنان می‌گذرد به آسمان بلند نیست. اگر مقصری بر آن‌چه که بر آنان می‌گذرد بیابند، ناراخت می‌شوند. ولی در نهایت باور دارند که خودشان در این میان تصمیم نهایی را گرفته‌اند. بنابراین کس دیگری را سرزنش نمی‌کنند. این چیزی است که نه تنها در نویسندگان ما، که در میان نانویسندگانمان نیز دیده نمی‌شود. ما، به نظر من، همیشه به دنبال راه گریزی برای خودمان می‌گردیم از آن‌چه که روزانه از آن می‌نالیم. ما سعی در تبرئه‌ی خودمان در دادگاه تاریخیم. همنام، زاییده‌ی تخیل جومپا لاهیری نیست. مسلمن او نیز هم‌چون سایر هم‌وطنان مهاجرش درگیر مشکلات و بیگانگی با زندگی در خاک غریب است. رومان به نظر من، می‌تواند در دسته کتاب‌های رئالیستی جای بگیرد. هرچند هر یک از قهرمانان آن، متعلق به یک خانواده‌ی جدا باشند. ولی همه‌ی آن‌ها وجود دارند. با خواندن آن باور می‌کنید که نویسنده به خودش تحت هیچ شرایطی اجازه نداده چیزی بنویسد که خودش دوست داشته باشد و شاید اگر خودش جای قهرمان داستان بود، چه می‌کرد؟ کتاب های خانم لاهیری را بخوانید.

بعد از دیدن این کتاب، گودی، خاک غریب و مترجم دردهای او هم وارد قفسه‌ی کتاب‌های ما شد.

از او باز هم خواهم نوشت.

***

هربار این کتاب‌ها را می‌بینم  در ذهنم می‌گذرد که بگویم:

سپاسگزارم علی ........... و ........... نسیم.