فردوسی ، زن و تراژدی

ستایش خرد

       کسی کو خـــــــــرد را ندارد زپیش       دلش گردد از کرده ی خویش ریش

       زهر دانشی چون سخن بشنوی        از آمــــــــوختن یک زمان نغـــــنوی

بی مناسبت ندیم به مناسبت روز بزرگداشت  فردوسی ، یادی از این بزرگمرد داشته باشیم.

روز فردوسی خجسته باد 

مقالاتی از :

دکتر زرین کوب، دکتر اسلامی ندوشن، نصراله فلسفس، دبیر ساقی، مهین تجدد، دکتر براهنی

به کوشش ناصر حریری

 متن کامل شاهنامه

دانلود شاهنامه

---

زن

---

دو نمونه از سخنان درشت  در مورد زنان در شاهنامه:

۱)در خواستگاری فریدون از دختر های شاه یمن برای پسرهای خویش می بینیم که شاه یمن به دلیل عشقی که به فرزندان دختر خود دارد و به ناچار دخترهای خود را همراه پسران فریدون با تاج و گنج روانه می کند.

فردوسی نهانِ شاه یمن را در بیتهایی بیان می کند که یکی از آنان چنین است:

به اختر کسی دان که دخترش نیست        چو دختر بود روشن اخترش نیست

۲) در داستان زال و رودابه  می خوانیم که سام نریمان پادشاهی زابلستان را به فرزندش زال می دهد و زال برای گردش در قلمرو خود به کابلستان می رود و فرمانروای کابل  مهراب با هدیه به دیدن زال می رود و او را به مهمانی خویش می خواند ، چون زال از پدر اجازه ندارد دعوت او را نمب پذیرد ولی می شنود که اودختری به نام رودابه دارد و با تعریف هایی که از او می شنود نادیده به او دل می بندد. مهراب چون به خانه باز می گردد و  از پهلوانی و آراستگی زال برای زنش سیندخت می گوید غافل از این بود که رودابه به سخنانش گوش می داده  است. و رودابه نیز نادیده دل به زال می بندد.

در اینجا فردوسی در جهت نگاهداشت نوبالغان بخصوص دختران که زود فریبند و آسان گرفتار و رام می شوند از زبا مدبری چنین می گوید:

چه نیکو سخن گفت آن رای زن    زمردان مکن یاد در پیش زن

دل زن همان دیو را هست جای    ز گفتار باشد جوینده رای

زال این دلدادگی را به اطلاع سام می رساند سام با او همداستان می شود ولی سیندخت می داتست که میان دو خاندان همسنگی نیست و مهراب با این پیوند مخالف است این بود که به سرزنش رودابه بر می خیزد ولی چون از زبان رودابه می شنود که زال و سام با این پیوند هم پیمان هستند موضوع را با مهراب در میان می گذارد و مهراب  تیغی در مشت و تنی از خشم لرزان می گوید:

همی گفت رودابه را رود خون                       بریزم به روی زمین خود کنون 

---

 تراژدی در شاهنامه:

ستیز و نبرد بین نیروهای اهورایی و اهریمنی در سراسر شاهنامه جریان دارد.

دردناک ترین تراژدی شاهنام داستان رستم و سهراب است . یعنی نبرد بین ارداه های مختلف و متضاد درون آدمی . در درون رستم نیر.ی مهر خانوادگی از یک سو با نیروی دفاع از میهن و شرف در سوی دیگر .

سهراب این جوان چهارده ساله از سمنگان به ستیز برخاسته و می خواهد طرحی نو در اندازد و آن گوهر ذاتی پهلوانی را که موجودیت رستم در روی زمین بستگی به بقای آن دارد در هم شکند.