خنده در تاریکی

خنده در تاریکی

نوشته: ولادیمیر نابوکوف Vladimir Nabokov

ترجمه‌ی: امید نیک فرجام

نشر مروارید

تیراژ 2200 – چاپ اول – 1383

247 صفحه – 23،000 ریال

***

از ولادیمیر نابوکوف تا کنون کتابی نخوانده بودم. رمان مشهور لولیتای او را نیز به شکل فیلمی که استانلی کوبریک ساخته بود، خوانده‌ام. دیده‌ام.

در مورد داستان کتاب در همان پاراگراف اول می‌خوانیم:

روزی روزگاری در شهر برلین آلمان مردی زندگی می‌کرد به نام آلبینوس. او متمول و محترم و خوشبخت بود. یک روز همسرش را به خاطر دختری جوان ترک کرد. عشق ورزید، مورد بی مهری قرار گرفت، و زندگیش در بدبختی و فلاکت به پایان رسید.

این کل داستان است و اگر در نقل آن لذت و منفعت مادی نبود همین جا رهایش می‌کردیم. گرچه چکیده زندگی انسان را می‌توان بر سنگ قبری پوشیده از خزه جا داد، نقل جزییات همواره لطفی دیگر دارد.

***

واقعن از این جا به بعد می‌شود نقل جزییات. جزییاتی که ناباکوف خیلی خوب از پس بیانش برآمده و از متن انگلیسی داستان، امید نیک فرجام هم ترجمه‌ای خواندنی ارائه کرده است.

در مورد زندگی هایی شبیه زندگی آلبینوس، به نظر می‌رسد که نویسنده کوچکترین سمپاتی نسبت یه قهرمان داستانش ندارد. چند بار در طول رمان سعی می‌کند که او را از راهی که به نظر می‌رسد در پایان آن هیچ آغوش بازی در انتظارش نیست، برگرداند ولی موفق نمی‌شود. آلبینوس بسیار بیش از آن‌چه که به نظر می‌رسد دچار سردرگمی است. بسیار ناتوان در تصمیم گیری، ساده و زودباور است. هر کسی می‌تواند او را خیلی زود از کاری که می‌خواهد انجام دهد منحرف کند. مگر همسرش الیزابت. که او نیز در مقابل حرکتی که آلبینوس با وی کرد مقاومتی نشان نداد و بی هیچ گونه جر و بحثی، وی را ترک کرد. وگرنه با شناختی که بعدها از قهرمان داستان پیدا می‌کنیم به این نکته پی می‌بریم که اگر الیزابت هم می‌خواست، می‌توانست همسرش را برای همیشه در کنارش داشته باشد.

در این بین، من مارگو را هم قربانی می‌دانم. مارگو، دحتری که طرف دیگر ماجراست. وی از خانواده نسبتن فقیری بیرون آمده و خیلی زودتر از همسن و سالانش خانه را برای به دست آوردن یک جایگاه اجتماعی آبرومند –با معیارهای خودش- ترک می‌کند.

 دختر شانزده ساله‌ای که کنترلر بلیط سینمایی بود که آلبینوس معمولن به آن‌جا می رفت و در مورد فیلم ها می‌نوشت.  و یک شب با او آشنا شد و دل به او باخت و .... آشنایی که در تاریکی صورت گرفت و جدایی نهایی نیز در تاریکی به وقوع پیوست.

برای آقایان خواننده دو سه خطی بنویسم که :

اگرعلاقه مند به خواندن رومان شده اید، آن را بخوانید. این خواندن چیزی به شناخت شما از جامعه‌ای که ناباکوف ترسیم می‌کند و اوائل قرن بیستم اروپاست، افزون نمی‌کند. ولی شاید بتواند با ترسیم یک چشم انداز نسبتن درست و واقعی آینده شما را پیشگویی کند. آینده ای که با دیدن یک چهره معصوم و دوست داشتنی در یک سینمای تاریک می تواند برایتان رقم زده شود. البته اگر هم خواستید پا در جای پای قهرمان خنده در تاریکی بگذارید این را بدانید که حداقل باید مانند او از ثروت کافی برخوردار باشید. -واین همان چیزی است که مردان بلد هستند با پولشان بکنند. ایرانی و خارجی و مسلمان و مسیحی هم ندارد*-. اگرهم که فقیرید که اصلن ول معطلید. 

*** 

* گیرم مسیحی برای ازدواج با زنی دیگر باید از همسر کنونی اش جدا شود ولی مسلمان نیازی به این کار ندارد. در کل قضیه فرقی نمی کند.